देशी वृक्ष आणि वृक्षारोपणाची योग्य पद्धत

 देशी वृक्ष कोणते आणि वृक्षारोपणाची योग्य पद्धत

       प्रत्येकाला वृक्षारोपण करायची इच्छा असते  पण त्याची योग्य पद्धत माहीत नसल्यामुळे आपल्याला कळत नाही कोणत्या झाडांची निवड करावी. ते माहीत असणं फार आवश्यक आहे. त्याची यादी आम्ही खाली देत आहोत .   

बरेचजण ढोबळमानाने वृक्षारोपण करतात. परदेशात वृक्षांची संख्या जास्त आहे हे आपण वाचलेलं असतं मग आपणही  न विचार करता आपल्या देशातील भौगोलिक परिस्थिती लक्षात न घेता वृक्षारोपण करतो. हे अशापद्धतीने वृक्षारोपण करणे आपल्याला इथून पुढे परवडणारे नाही. भौगोलिक दृष्ट्या आपल्या वातावरणात कोणती झाडे तग धरू शकतात जगू शकतात यांची माहिती असणं आवश्यक आहे. त्याच बरोबर आपल्या देशी वृक्षांची लागवड होणं आवश्यक आहे ना की परदेशी वृक्षांची. 

 बऱ्याचदा अस होतं की आपण लावलेली झाडे जळुन (मरून) जातात. झाडं योग्य वातावरणात फार झपाट्याने वाढतात. माणसाला जसं योग्य शेजार गरजेचा असतो , तसाच झाडांनाही असतो. किंबहुना झाडांना अधिक असतो. म्हणून आपल्याला झाडं लावायची असतील तर योग्य ठिकाणी योग्य झाड लागणं फार गरजेचे असतं. 

कोणती झाडे कुठे लावावीत याची एक यादी खाली देत आहोत.

 घराच्या परिसरात लावावयाची झाडे

1 रक्तचंदन

2 चंदन

3 उंबर

4 बकुळ

5 पारिजातक

6 बेल

7 कुसुम ई.

रस्ताच्या कडेने लाववायची झाडे

1 कडुनिंब

2 करंज

3 वड

4 उंबर 

5 चिंच

6 पिंपळ

7 नांद्रुक

8 शिसव

9 शिंदी

शाळेच्या परिसरात लाववायची झाडे

1 वड

2 पिंपळ

3 नांद्रुक

4 चिंच

5 उंबर

6 जांभूळ 

7 पेरू

8 आंबा 

मंदिराच्या आवारात लाववायची झाडे

1 कडुनिंब

2 करंज 

3 वड

4 उंबर

5 चिंच

6 पिंपळ

7 कांचन

8 शमी

9 आपटा

10 चाफा 

11 पाखर

12 बेल

झाडांचं सगळ्यात महत्त्वाचं काम म्हणजे ऑक्सिजन देणे. ही आपली जबाबदारी आहे की जास्तीत जास्त ऑक्सिजन देणाऱ्या झाडांची लागवड करणे.

12 तासांपेक्षा अधिक वेळ ऑक्सिजन देणारी झाडे 

1 वड

2 पिंपळ

3 नांद्रुक

4 उंबर 

5 कडुनिंब

6 कदंब 

स्थानिक प्रजातींची झाडे लावणे जास्त फायद्याचं ठरतं

स्थानिक प्रजाती

1 आवळा 

2 कडुनिंब

3 कांचन

4 करंज

5 चिंच

6 वड

7 पिंपळ

8 उंबर

9 नांद्रुक 

10 बांबू 

 

कित्येक झाडांचा औषध म्हणून उपयोग होतो. आपण ती झाडे लावली तर त्याचा जास्त उपयोग होईल आणि औषधी वनस्पती असल्याने त्याची तोड होणार नाही. 

काही औषधी वनस्पतींची यादी

1 कडुनिंब

2 आवळा 

3 हिरडा

4 बेहड

5 निरगुडी 

6 रिठा

7 अर्जुन

8 शिवन

9 टेंटू 

देशी वृक्ष

अंकोळ, अंजन, अंजनी, अजानवृक्ष, अर्जुन, अशोक, आईन (ऐन), आपटा, आंबा, आवळा, उंडी (कॅलोफिलम इनोफिल्युम), औदुंबर, धेड उंबर, कडुनिंब (नीम-लिंबोणी), कढीलिंब, बकान नीम (बकाणा), महानीम, कदंब, कनकचंपा, करंज, मोठा करमळ, कवठ, कहांडळ, कळम (कळंब), काकड, कांचन, पिवळा कांचन, रक्तकांचन, श्वेतकांचन, काजरा, काटेसावर, किनई, काळा कुडा, पांढरा कुडा, कुंती, कुंभा, कुसुम (कुसुंब) किंवा कोशिंब, कोकम, खडशिंगी, खरवत, खिरणी, खेजडी म्हणजेच शमी (प्रोसोपिस सिनेरारिया), खैर, गरुडवेल, गुंज, रतनगुंज, गेळा, गोळ, घटबोर, चंदन, चंदनचारोळी, चारोळी, चाफा, नागचाफा, सोनचाफा, चिंच, चिचवा, चीड (सरल किंवा पाईन - पायनस एक्सेलसा), जांभूळ, जायफळ, टेटू, टेमरू, टोकफळ, डलमारा, ताड, तांबट, तामण, दहीवण, दालचिनी, देवदार, धामण, धावडा, महाधावडा, रेशीम धावडा, नाणा, नांद्रुक (नांदुरकी), निरगुडी, नेपती, पळस, काळा पळस (तिवस किंवा रथद्रुम), पांगारा, बूच पांगारा, रानपांगारा, पाचुंदा, पाडळ, पायर, पारिजातक, पिंपळ, परस पिंपळ, पुत्रंजीव, पेटरा, पेटारी, पोलकी, फणस, फणशी, फालसा, बकुळ, जंगली बदाम, बहावा, बाभूळ, दुरंगी बाभूळ, बारतोंडी, बिब्बा, बीजा, बुरगुंड, बुरास, बूच, बेल, बेहडा, बोर, भुत्या, भूर्जपत्र, भेरा, भोकर, भोमा, माड, भेरली माड, मारवा, मुचकुंद, मेडशिंगी, मोई, मोखा, मोह, दक्षिण मोह, रबराचे झाड, रिठा, रुद्राक्ष, रोजवुड (शीशम-शिसवीचे झाड), रोहितक, लकूच, वड, वानवृक्ष, वायवर्ण, वारंग, पिवळा वारस, वावळ, वाळुंज,शिवण, शिरीष, काळा शिरीष, संदन, साग, सालई, सुकाणू, सुपारी, सुरंगी, सोनसावर ऊर्फ गणेर (कोच्लोस्पेरम रेलिजियोसम), हिरडा, हिवर, वगैरे.

परदेशी वृक्ष

अगस्ता (हादगा), अनंत (केप जॅस्मिन), ट्री ॲंटिगोनान, रोज ॲपल (जाम), स्टार ॲपल, अंब्रेला ट्री, खोटा अशोक (पानाचा अशोक, मास्ट ट्री), ऑंकोबा, ऑर्किड ट्री (बटरफ्लाय फ्लॉवर), हॉंगकॉंग ऑर्किड ट्री, ब्राझिलियन आयर्नवुड, ऑलिव्ह, ऑस्ट्रेलियन चेस्टनट, मोगली एरंड (जट्रोफा), सिल्व्हर ओक, ऊर्वशी (ॲमहर्स्टिया नोबिलिस), कॅंडल ट्री, कण्हेर, पिवळा कण्हेर (बिट्टी), कॅंपेची ट्री (लॉगवुड), कमरक (करंबोला), कॅशियाच्या अनेक जाती, गुलाबी कॅशिया, रेड कॅशिया, काशीद (सयामी कॅशिया), कॉपर पॉड ट्री, इंडियन कॉर्क ट्री, स्कार्लेट कॉर्डिया, कॉलव्हिल्स ग्लोरी, काशीद (सयामी कॅशिया), कैलासपती (कॅननबॉल ट्री), कनांगा (यांग यांग), क्रेप मिर्टल, क्लुसिया (फॅट पोर्क ट्री), ख्रिसमस ट्री (ऑराकरिया), गमग्वायकम (लिग्नम व्हिटी), गिरिपुष्प (ग्लिरिसिडिया), गुजबेरी ट्री, गोल्डन बेल (पिवळा टॅबुबिया), पांढरा चाफा (डेडमॅन्स प्लॉवर, टेंपल ट्री), कवठी चाफा, तांबडा चाफा (रेड फ्लॅंगिपनी), गोरखचिंच (बाओबाब), विलायती चिंच (इमली), चेंडूफळ (पार्किया), सिंगापूर चेरी, ऑस्ट्रेलियन चेस्टनट, जॅक्विनिया, जाम, टॅबुबियाच्या अनेक जाती, टॅबुबिया ॲव्हेलेनेडी, पिवळा टॅबुबिया (गोल्डन बेल), टिकोमा, आफ्रिकन ट्युलिप ट्री (स्पॅथोडिया), रोझी ट्रंपेट ट्री, ट्रॅव्हेलर्स ट्री, डॉंबेया (वेडिंग प्लॅंट), डेडमॅन्स फ्लॉवर (टेंपल ट्री, पांढरा चाफा), ड्रासिना, तुती (मलबेरी), तुमा (मिलेशिया), जेरुसलेम थॉर्न, दिवी दिवी, निलगिरी (युकॅलिप्टस), पर्जन्यवृक्ष (रेन ट्री), ब्लॅक पर्ल, पामच्या अनेक जाती, अरेका पाम, चायनीज फॅन पाम, रॉयल पाम (बॉटल पाम), पावडरपफ, नीरफणस (ब्रेड फ्रूट ट्री), फिडल लीफ फ़िग, फिडल वुड ट्री, फ्लॉस सिल्क ट्री, बूच, तेल्पा माड (ऑइल पाम), गुलमोहर (फ्लॅंबॉयंट ट्री), नीलमोहर (जॅकारंडा), ताम्रवृक्ष किंवा पीतमोहर (पेल्ट्रोफोरम), बटर फ्रूट ट्री (ॲव्होकॅडो), खोटा बदाम, बरसेरा (अत्तराचे झाड-लव्हेंडर ट्री), बिलिंबी, बिट्टी (पिवळा कण्हेर), बेगर्स बाऊल, बॉटल ब्रश, ऑस्ट्रेलियन बाभूळ, ब्रह्मदंड (सॉसेज ट्री), ब्लडवुड ट्री, ब्राउनिया, भद्राक्ष (गाउझुमा), मलबेरी (तुती), पेपर मलबेरी, महोगनी, आफ्रिकन महोगनी, मारखामिया, मोरपंखी (थूजा), राय‍आवळा, चेंजेबल रोज ट्री, लक्ष्मीतरू (सायमारुबा), शंबुकोश (सांबुकस), शेर (मिल्क बुश), संकासुर (शंखासुर, पीकॉक फ्लॉवर ट्री), मोठी सातवीण, गुलाबी सावर (शेविंग ब्रश ट्री), दिल्ली सावर, पांढरी सावर (कपोक), सॉसेज ट्री (ब्रह्मदंड), सुरू (कॅश्युरिना, खडसावर), सुबाभूळ (हॉर्स टॅमेरिंड, लुकेना), स्पॅथोडिया (आफ्रिकन ट्युलिप ट्री), हुरा (सॅंडबॉक्स ट्री), वगैरे.

वरील यादी वाचून आम्हाला आशा आहे की तुम्ही या पावसाळ्यात किमान एक तरी देशी रोप लावाल आणि त्याचं झाड कराल. 

आभार पाणी फाउंडेशन 

धन्यवाद 🙏

https://www.blogger.com/blog/post/edit/7770926497649550217/3161990645034927290